Princ Eugen Savojski | Poreklo naziva ulica

Franc Eugen Savojski (1663 – 1736) bio je jedan od najslavnijih austrijskih vojskovođa u istoriji. Poreklom Italijan iz plemićke dinastije Savoja, a rođen u Parizu i vaspitavan u francuskom duhu, njegov put do najslavnijeg vojskovođe Austrougarskog carstva bio je prilično neuobičajen. Naime, bivajući porodično blizak francuskom dvoru, kralj Luj XIV ga zbog loših fizičkih predispozicija još kao dečaka okarakterisao kao slabog i nepodobnog za francusku vojsku, nakon čega se mladi Fransoa Eugen (izvorno ime) obreo u, Francuzima često suparničkoj, carskoj vojsci Habzburške monarhije.

Sposobnim ratnikom i vrhunskim taktičarem pokazao se vrlo brzo, a u službi austrijskog cara proveo je više od pola veka, vojevajući velike bitke protiv Turske i Francuske, te ostvarujući neke od najvećih i najznačajnijih pobeda u dugoj istoriji ratovanja u Evropi.

Neke od tih pobeda, možda i ključnih za ,,izgled’’ moderne Evrope, dogodile su se i na teritoriji naše zemlje. U pitanju su bitke protiv Turaka - kod Sente, Petrovaradina i Beograda.

Bitka kod Sente dogodila se 1697. godine i u istoriji evropskog ratovanja zabeležena je kao ključna u sprečavanju širenja Otomanskog carstva prema srednjoj Evropi. Ovoj bici prethodila je turska opsada Beča 14 godina ranije, nakon koje je (uspešno odbranivši svoju prestonicu) Austrougarska krenula u nezadrživ nalet ka vraćanju Panonske nizije i Podunavlja u okvire svojih granica. Nakon nekoliko neuspelih pokušaja i poraza, u bici na Tisi, kod Sente, ponovo su se ukrstili topovi turske i austrijske vojske, u kojoj je bio i značajan procenat Srba. Prvi put potpuno samostalno odlučujući, princ Eugen je do tada neviđenim vojnim manevrom okružio i iznenadno napao Turke zbisavši ih sa lica (ovog dela) Zemlje, zarobivši malobrojne preživele, te zaplenivši čak i simbole Otomanskog carstva. Rat je završen Karlovačkim mirom, čime su Turci u dobroj meri potisnuti iz Panonske nizije, dok je ime Eugena Savojskog proslavljano širom Evrope.

Njegova slava i ugled rasli su iz bitke u bitku, a vrhunac doživeli posle bitke kod Petrovaradina 1716. i naročito nakon opsade i zauzimanja Beograda 1717. godine. U Evropi je ovaj događaj ispraćen sa potpunim oduševljenjem jer je osvojena jedna od najvažnijih strateških tačaka u ovom delu Evrope.

U decenijama koje su sledile, Beograd je ponovo i u više navrata menjao osvajače, vraćao se u turske i austrijske ruke (tek povremeno bio i srpski), sve do 1867. kada su turski osvajači zauvek napustili grad. Vraćanjem nezavisnosti 1878. godine i proglašenjem Kraljevine Srbije 1882. Beograd je konačno postao srpski. Ipak, ambicije osvajača prema našem glavnom gradu nisu prestajale ni kasnije, naročito tokom 20. veka i svetskih ratova. Značaj princa Eugena i njegovog osvajanja Beograda u germanskim planovima širenja na istok, najbolje se ogleda u nastojanju nacista da se Beograd preimenuje u Princeugenštat (Prinz Eugen Stadt), što bi se verovatno i dogodilo da je ratni plan Drang nach Osten uspeo…

Princ Eugen svakako nije bio samo ratnik i vojskovođa. Budući plemićkog porekla, njegovo vaspitanje i obrazovanje bili su na izuzetno visokom nivou. Na zaostavštini njegove privatne biblioteke zasnovana je Nacionalna biblioteka Austrije, dok je velelepni bečki zamak Belvedere takođe njegova zadužbina. Kao izrazito cenjena i najmoćnija ličnost Habzburške monarhije svog vremena, sahranjen je u čuvenoj katedrali Svetog Stefana u Beču.

Ime princa Eugena Savojskog danas simbolično nose dve uličice u prigradskim delovima Beograda i Sente, dok se u zgradi Županije u Somboru nalazi čuvena slika impozantnih dimenzija Bitka kod Sente, remek-delo slikara Ferenca Ajzenhuta.