Toledo - čarobni dan u srednjevekovnoj prestonici Španije

...Kada madridske gužve počnu da vas zamaraju ili prosto poželite da vidite nešto malo drugačije, izlet u obližnji gradić Toledo bila bi moja topla preporuka za sve, a meni - sledeća destinacija na ovoj španskoj ruti…

(Pročitajte kompletan prvi deo putopisa kroz Španiju)

Povratna karta Madrid – Toledo košta 12 evra, a putovanje traje oko 45 minuta.

Mnogi će biti iznenađeni saznanjem da je do 1560. godine ovaj gradić, udaljen 70-ak kilometara od Madrida, bio prestonica španske kraljevine (Madrid je to postao tek za vreme Filipa Drugog). Istorija čitave Španije, pa tako i Toleda, u nekom smislu podseća na popularnu seriju „Igra prestola“ (samo bez zmajeva). Njima su kroz vekove vladali i kroz njih prolazili brojni narodi (Grci, Rimljani, Vizigoti, Arapi), ostavljajući u njemu svoje upečatljive tragove, pa je Toledo danas poznat i pod nazivom „Grad tri kulture” (hrišćanske, muslimanske i jevrejske).

Kao i u većini evropskih gradova, autobuska stanica nalazi se izvan centra, ali pred uzbuđenjem otkrivanja novog mesta, šetnja do istog predstavlja apsolutno zadovoljstvo. Valjda je prirodno napraviti analogiju između između mesta u kome se prvi put nalaziš i nekog poznatog, pa mene Toledo na prvi pogled podseća na Novi Sad, preciznije na Petrovaradin i Petrovaradinsku tvrđavu. Naime, centar Toleda okružen je zidinama zahvaljujući kojima je sačuvano istorijsko jezgro grada. Sam prilaz do tvrđave i glavnog trga je neobično interestantan i uzbudljiv, jer se svodi na vožnju duž nekoliko nizova pokretnih stepenica. Ta vožnja podsetila me je na detinjstvo i otvaranje podzemnog prolaza kod Vukovog spomenika, kada sam se spuštala gore-dole do vozne stanice, najčešće samo radi zabave.

Elem, nakon nesvakdašnje vožnje, upoznavanje grada moglo je početi.

Glavni trg Zokodover se nalazi blizu ulaza u grad, tik uz muzej arheologije i umetnosti Santa Cruz na koji se prvi nailazi. Ovaj deo grada je poznatiji kao autrijski deo, s obzirom na to da je uređen u doba kada su Habzburzi zavladali Španijom. Vrlo je zanimljivo i neobično na prvi pogled da većina zgrada u ovom kvartu ima „isečene” ćoškove. Objašnjenje leži u austrijskom stilu gradnje. Naime, Austrijanci su, zbog sakupljanja snega gradili takve zgrade u svojoj domovini, te po navici, taj stil preneli i u Španiju, zanemarujući činjenicu da snega u Toledu gotovo da i nema. Najveći broj crkava je sagrađen za vreme Vizigota, a u 15. veku je završena gradnja čuvene gradske katedrale. Sama izgradnja trajala je tri veka, a nalazi se na mestu nekadašnje crkve iz sedmog veka. Ova katedrala poznata je po svom grandioznom i masivnom zvonu, najvećem u Španiji, a trećem po redu u Evropi, nakon zvona u Kremlju i Kolonju. Moguće je popeti se na vrh tornja katedrale. Cena je 3 evra.

I Toledo, poput Madrida, ima svoj Puerta de Sol koji predstavlja kapiju grada, sagradjenu u dalekom 14. veku. U njenoj neposrednoj blizini nalazi se i džamija, jedna od tek dve preostale građevine iz perioda arapske vladavine poluostrvom. Kako su se širom Pirinejskog poluostrva kulture i civilizacijski uticaji preplitali, kao što to obično biva, svaka naredna bi spaljivala i uništavala zaostavštinu svojih prethodnika. Stoga u gradu (izuzev pomenutih džamija) skoro da uopšte nema muslimanskih tragova.

Sličnu sudbinu doživeli su i jevrejski kvartovi koji su nekada pokrivali znatnu površinu grada, a o kojima se danas vrlo malo zna, jer je pred misionarskom čizmom katoličke crkve većina Jevreja ili proterana ili prevedena u hrišćanstvo vremenom. Upravo je naš vodič, momak poreklom iz Toleda, tokom šetačke ture ispričao je kako je tek nedavno i sasvim slučajno saznao o svom jevrejskom poreklu, za koje ni nekoliko prethodnih generacija u porodici nije znalo. O vekovnom jevrejskom prisustvu u Toledu danas svedoče dve sinagoge, od kojih jedna važi za najveću u Evropi. Zaista veličanstvena i vredna obilaska.

Toledo je grad u koji se u 16. veku doselio i do kraja svog života stvarao grčki slikar Domenikos Teotokopulos, poznatiji kao El Greko. Kuća u kojoj je živeo, u centru jevrejskog kvarta, još davnih dana pretvorena je u muzej i u njoj se može videti najveći broj njegovih originalnih radova. U crkvi Svetog Tome, koja ima Mudehar kulu (stil dekorisanja islamskih hrišćana, specifičan za Španiju) nalazi se El Grekovo delo „Sahrana grofa od Orgaza”, dok je u katedrali smeštena čuvena slika „Svlačenje odore s Hrista”. Takođe, postoji i restoran koji nosi njegovo ime, a gde se služe tradicionalna španska jela.

Kad smo već kod autentične hrane i restorana u Toledu - moj savet bi bio da se pre dolaska u Toledo dobro informišete o istima, pogotovo ako u ovom gradu provodite samo dan ili dva. Kao i u većini modernih evropskih gradova, na najpopularnijim gradskim lokacijama dominiraju američki lanci brze hrane, pa ćete se za autentične španske specijalitete morati malo pomučiti – tradicionalni restorani uglavnom vešto zavučeni i skriveni od gradske verve, a ako ih i pronađete, neretko će biti već pun ii rezervisani.

Ovaj drevni grad ima izlaz i na nekoliko vidikovaca van grada sa kojih „puca” divan panoramski pogled na Toledo sa prelepom gradsku katedralu u fokusu. U zavisnosti od vremena koje imate na raspolaganju možete se popeti na jedan ili više njih. Najdalji vidikovac daje i najlepši pogled, kao i mogućnosti za najlepše fotografije. Neki od najupečatljivijih motiva su most Svetog Martina, kao i reka Tagus koja okružuje Toledo sa tri strane, pa imate utisak kao da gledate na poluostrvo. Stoga se vredi potruditi.

Tik uz most nalazi se i najduži urbani zip-line u Evropi. Karta je 10 evra i može se kupiti na licu mesta, bez prethodnog zakazivanja ili dugih čekanja. Dakle, sem istorije, kulture i tradicije ovaj grad ima da ponudi i nešto savremenije i atraktivnije za mlađe generacije i ljubitelje adrenalina. Divan gradić...

Ipak, dan se bliži kraju, a sa njim i ovaj jednodnevni izlet u drevnu špansku prestonicu. Sledi povratak u Madrid, odmor i pakovanje kofera za nastavak ture po Španiji. Sledeća destinacija je Valensija…

Nastaviće se…

Autor: Nina Vasiljević