Rakovica | Imena beogradskih kvartova

Uvučena u dolini Topčiderske reke, između Čukarice i Voždovca i tek dodirujući opštinu Savski venac u Topčiderskom parku, Rakovica spada među manje beogradske opštine i zauzima površinu od oko 30 kvadratnih kilometara.

Kuriozitet je da na teritoriji Grada Beograda postoje dva naselja pod imenom Rakovica – centralno naselje ove gradske opštine i istoimeno podavalsko selo koje pripada Voždovcu. Osim imena, ovim naseljima zajedničko je i to što ih povezuje Rakovički potok, nekada znatno bogatiji vodom, a danas gotovo presahli vodotok koji se uliva u Topčidersku reku.

Veruje se da ime potoka, pa tako i sela, te manastira Rakovica, potiče od mnogobrojnih rečnih rakova kojima je ovde nekada bilo prirodno stanište. Ipak, iako u osnovi ima isto etimološko značenje, ime gradskog naselja Rakovica zapravo ima drugačije poreklo. Naime, krajem 19. veka, kada je dolinom Topčiderske reke prošla prva pruga, lokalna železnička stanica ponela je službeni naziv Rakovica, a po njoj i čitav kraj u njenoj okolini koji će tokom 20. veka postati urbanizovan, da bi se isti na kraju ozvaničio i u imenu čitave opštine.

Kao i sve ostale beogradske opštine i Rakovica se sastoji iz više jasno izdvojenih naselja i kvartova, čija su imena poznata gotovo svima, ali čije poreklo malo ko zna.

Kanarevo brdo

Najsevernije naselje rakovičke opštine, naziva se Kanarevo brdo i neformalno je omeđeno ulicama Patrijarha Dimitrija, Pere Velimirovića, Vareškom i Borskom. Smešteno u dolini nekadašnjeg Kaljavog potoka, a između Kanarevog brda, Banjice, Dedinja i Košutnjaka, ovo naselje okruženo zelenilom, u periodu između dva svetska rata, bilo je zamišljeno kao takozvani vrtni grad, sa kućama i dvorištima duž današnje ulice Pere Velimirovića. Vlasnik imanja na kome je trebalo da nikne ovo atraktivno naselje bio je izvesni Đorđe Kanar, po kome su obližnje brdo i kasnije naselje dobili ime.

Miljakovac

Jedno od najlepših i najzelenijih beogradskih naselja, južno od Kanarevog brda, nosi naziv po Miljakovačkom izvoru, odnosno izvorima kojih je u prošlosti bilo nekoliko i iz kojih je nekada tekla najčistija voda u Beogradu. Izvori su vremenom kaptirani i sprovedeni u cevi, a njihova voda danas ističe kroz česmu koja se nalazi na obodu Miljakovačke šume, jedne od značajnijih zelenih površina u današnjem Beogradu. Po verovanju, sam termin „miljakovac“ izveden je iz opisa samih izvora – mile vode kojom su se pre jednog veka umivali Beograđani. Naselje Miljakovac podeljeno je danas na tri dela i spada među najatraktivnije kvartove Rakovice.

Vidikovac

Na vrhu leve dolinske strane Topčiderske reke, između Cerak Vinograda i Labudovog brda, na samoj granici sa opštinom Čukarica, sredinom sedamdesetih godina 20. veka niklo je jedno od najmnogoljudnijih rakovičkih naselja – Vidikovac. Na nadmorskoj visini od gotovo 200 metara, sa svojim karakterističnim soliterima, Vidikovac predstavlja istureni deo grada sa kog se pruža širok pogled na veći deo Beograda. Otuda i njegov logičan naziv.

Skojevsko naselje

Severoistočno od Vidikovca, takođe uz samu granicu sa Čukaricom, a između ulica Kneza Višeslava i Luke Vojvodića, obuhvatajući i deo Košutnjaka (Pionirski grad), nalazi se Skojevsko naselje. Nema velike tajne u nazivu ovog kvarta koje potiče od skraćenice SKOJ (Savez komunističke omladine Jugoslavije). Naime, današnja Godominska ulica nekada je nosila naziv Skojevska, pa je po njoj prozvano i čitavo naselje. Istina, ulica je odavno preimenovana, ali ime naselja opstaje i podseća na neka prošla vremena i danas.

Kneževac

Na tlu nekadašnjeg sela Humska, koje se u turskim popisima pojavljuje još u 16. veku, danas se nalazi urbanizovano gradsko naselje Kneževac. Zauzima niže delove vidikovačke padine sa leve dolinske strane Topčiderske reke, između Rakovice, Vidikovca i Kijeva. Nema pouzdanih zapisa o poreklu imena ovog naselja, ali se lako može uočiti da se u njegovoj osnovi nalazi termin „knez“, što upućuje na zaključak da je u ovom kraju verovatno živeo neki lokalni srpski knez. Kako je čitav kraj u dolini Topčiderske reke počeo da se razvija krajem 19. veka, nije isključeno da se radi i o nekom od kneževa iz dinastije Obrenović.

Kijevo

Između Kneževca i Petlovog brda, Beogradske obilaznice i brda Straževica, smešteno je naselje neobičnog imena – Kijevo. Nekada poznato izletište starih Beograđana, čiji je zaštitni znak bilo jezerce nastalo pregrađivanjem Kijevskog potoka, danas je tek delimično urbanizovano naselje sa mnogo infrastrukturnih problema, koje je „pojela“ industrijalizacija. Do 60-ih godina prošlog veka smatralo se delom Kneževca, da bi zatim postalo zasebna mesna zajednica. Nažalost, pouzdanih zapisa o poreklu imena Kijevo nema (ukoliko imate pouzdane informacije o imenu naselja, pišite Redakciji sajta).

Resnik

Najjužnije naselje opštine Rakovica, koje se izdiže nad obilaznicom oko Beograda, nosi naziv po lekovitoj biljci resnik (poznatoj i kao konopljuša ili konopljika), koja je na ovim prostorima, čini se, bila vrlo zastupljena u prošlosti. Interesantno je da u Srbiji postoji još nekoliko naselja sa istim imenom, upravo zahvaljujući rasprostranjenosti ove lekovite travke. Smešteno na istoimenom brdu, Resnik je nekada bio prigradsko selo, da bi širenjem Beograda postao najvećim delom urbanizovan, te danas predstavlja ujedno i najjužnije naselje urbanog Beograda. U središnjem delu naselja, omeđeno ulicama Podavalskom i Edvarda Griga nalazi se omanji kvart pod nazivom Avala grad, karakterističan po planski sagrađenim stambenim zgradama. U Resniku se nalazi i atraktivno veštačko jezero, zanimljivog naziva Pariguz, sa kog se pruža predivan pogled na Avalu.

Sunčani breg

Između Kijeva, Resnika i Miljakovca 3 nalazi se mirno naselje atraktivnog imena, ali ruku na srce ne i toliko privlačno za život usled velikih komunalnih i infrastrukturnih nedostataka. Kao i većina perifernih beogradskih naselja, nastalo je tokom 90-ih godina prošlog veka, stihijskim doseljavanjem i podizanjem kuća na uzvišenju koje zbog eksponiranosti prema jugozapadu ima veliku osunčanost i stoga nosi naziv Sunčani breg.

Labudovo brdo

Kvart omeđen ulicama Gočkom, Serdar Janka Vukotića i 11. krajiške divizije, a u čijem se središtu nalazi 15. beogradska gimnazija (Gimnazija „Patrijarh Pavle“), naziva se Labudovo brdo. Naselje novijeg datuma, projektovano 60-ih, karakteristično je po simetričnim blokovima raznobojnih solitera. Naziv nosi po gracioznoj ptici, ali se i danas nagađa zbog čega, jer je malo verovatno da su na ovom prostoru, uz samu Ibarsku magistralu i relativno daleko od reke, ikada živeli labudovi. Prema nekim tumačenjima, pomenuti soliteri izdaleka podsećaju na labudove, ali je ovo u velikoj meri subjektivno tumačenje koje, uz to, zahteva i solidan nivo mašte. Čini se da bi samo projektanti ovog naselja mogli odgonetnuti ovu zagonetku.

Petlovo brdo

Južnije od Labudovog brda, neformalno ograničeno Ibarskom magistralom, Oplenačkom ulicom i Kružnim putem Kijevo, nalazi se Petlovo brdo. Kvart proslavljen u čuvenoj seriji „Policajac sa Petlovog brda“ (koja, paradoksalno, uopšte nije snimana ovde), karakterističan je po takozvanim „plavim soliterima“ i bez sumnje naziv nosi po petlu. Ali, o kom se pevcu radi i zbog čega po njemu ovaj deo Beograda nosi ime, nije poznato. Usmena predanja kazuju da je pre izgradnje modernog naselja u ovom kraju postojao neobično veliki petao koji je bio simbol čitavog kraja.

Kako su nastala imena beogradskih kvartova | Čukarica

Kako su nastala imena beogradskih kvartova | Zemun

Kako su nastala imena beogradskih kvartova | Palilula