Vladimir Nabokov | Poreklo naziva ulica

Vladimir Vladimirovič Nabokov (1899 – 1977) bio je američki književnik ruskog porekla, prevodilac, šahista, lepidopterolog i jedan od najpoznatijih „belih“ Rusa u svetu - pripadnik velike ruske emigracije koja je preplavila Evropu i SAD nakon Oktobarske revolucije.

Rođen je u carskoj prestonici, Petrogradu, u uglednoj aristokratskoj porodici u kojoj je stekao najviše kućno vaspitanje i obrazovanje, istovremeno razvijajući sklonost prema jezicima, umetnosti, nauci i sportu.

Bivajući protivnikom boljševičke revolucije, kao i većina ruskih intelektualaca tog vremena, Nabokovljeva porodica 1917. godine biva primorana da napusti Petrograd, a dve godine kasnije i samu Rusiju, verovatno ni ne sluteći da će to biti zauvek.

Emigrantski život Vladimira Nabokova počeo je u Londonu, gde je studirao rusku i francusku književnost. Put raseljenika ga potom odvodi u Berlin, tadašnji centar ruske emigracije, gde živi punih 16 godina, izdržavajući se davanjem časova engleskog jezika i osmišljavanjem šahovskih kombinacija za lokalne novine. Ipak, pod usponom nacizma odlučuje da sa zasnovanom porodicom napusti i nemačku prestonicu i nekoliko predratnih godina provodi u Parizu. U „Gradu svetlosti“ živi sve do 1940. godine i konačnog preseljenja u SAD, u Boston, u čemu mu je naročito pomogao veliki ruski pijanista, takođe emigrant, Sergej Rahmanjinov.

Napustivši svoju domovinu kao veoma mlad, književno stvaralaštvo Vladimira Nabokova vezano je u potpunosti za život u emigraciji, a kao zvaničnom protivniku režima u Sovjetskom savezu njegova dela su zabranjivana. Romane je izvorno pisao na engleskom i ruskom jeziku, a poeziju isključivo na ruskom. Po mišljenju kritičara, njegov opus predstavlja sintezu klasične ruske i moderne evropske književnosti, a odlikuje ga autentičan način suprotstavljanja tradicionalnih i nadolazećih vrednosti.

U obimnoj bibliografiji Vladimira Nabokova, uz 16 romana i mnoštvo novela, pripovedaka i pesama, svojom skandaloznom i društveno neprihvatljivom tematikom, burnom reakcijom publike i nemilosrdnom kritikom javnosti, izdvaja se roman Lolita (1955). Po ovom romanu, u čijem fokusu je ljubavna opsesija sredovečnog muškarca maloletnom pastorkom, snimljen je i čuveni film Stenlija Kjubrika (1962), a 35 godina kasnije i njegov rimejk.

Kuriozitet je da je uprkos svim nedaćama i prinudnim promenama prebivališta i zanimanja, Vladimir Nabokov negovao kontinuiranu i neobično veliku ljubav prema leptirima. Interesovanje za ovu vrstu insekata dostiglo je i naučne okvire, pa je Nabokov autor i nekoliko stručnih radova o ovim šarenim insektima. Osim toga, privatna zbirka od preko 4300 vrsta leptira danas krasi vitrine zoološkog muzeja na Univerzitetu Harvard, a iz pijeteta prema pasioniranom lepidopterologu, danas i jedna vrsta leptira nosi naziv po njemu.

Svoj emigrantski životni put oko sveta Vladimir Nabokov završio je u Švajcarskoj, gde je umro i sahranjen.

Ime slavnog pisca Vladimira Nabokova danas nosi i jedna ulica u Beogradu, u Malom Mokrom lugu.