“Svet žena” veliča doprinos i stvaralaštvo velikanki u Loznici

Žene koje su oblikovale domaću i svetsku istorijsku scenu, najviše u kulturi, umetnosti i nauci, imaju značajno mesto u Loznici u okviru manifestacije “Svet žena”. Svake godine, počevši od 2002, u ovom gradu se tokom marta organizuju izložbe, predstave, radionice i drugi sadržaji koji publici predstavljaju njihovo stvaralaštvo i doprinos koji su dale razvoju društva.

Na različitim lokacijma u Loznici tada biva predstavljeno sve što su za sobom ostavile velika imena poput Milene Pavlović Barili, Nadežede Petrović, Anice Savić Rebac, Bobe Blagojević, Ksenije Anastasijević, Isidore Sekulić, Mire Trailović, Žanke Stokić i Delfi Ivanić.

Organizator ove manifestacije je Centar za kulturu “Vuk Karadžić”, a uz podršku Grada Loznice.

Kako izgleda manifestacija “Svet žena”

Sve se odigrava u martu, kada se i obeležava Međunarodni dan žena. Osmi mart kao simbol ženske borbe za ljudska prava i jednakost, inspirisao je i ovakvo delovanje u Loznici.

Događaj obično počinje svečanim otvaranjem kada se obraćaju savremenice koje su trenutno istaknute u Loznici. Tada se održavaju i nastupi ili koncerti koji označavaju početak manifestacije u Sali Vukovog doma kulture.

Narednih dana i nedelja se dešavaju radionice, nastupi pozorišnih trupa i izložbe u istoj Sali, zatim Muzeju Jadra, pa i samoj pešačkoj zoni Loznice. Deo programa je i u objektu Stalne postavke slika Miće Popovia i Vere Božičković Popović, kao i u Naučno-obrazovnom kulturnom centru “Vuk Karadžić” u obližnjem Tršiču, rodnom mestu velikog reformatora srpskog jezika.

U ovom periodu Loznica ugosti mnoge ansamble, trupe, autore i umetnička dela iz različitih gradova širom Srbije. Osim ovih kulturno-umetničkih i istorijski važnih sadržaja, u okviru manifestacije “Svet žena” održava se i Osmomartovski bazar u organizaciji Turističke organizacije Loznice, kada posetioci mogu da kupe razne poklone - rukotvorine, suvenire, cveće i druge lokalne proizvode. Tada na brojnim štandovima u centru grada mogu da se nabave i prirodni med, žestoka pića i sokovi, džemovi, slatka, domaći slatkiši i ostala lepo upakovana hrana koja se može pokloniti za Osmi mart.

Uglavnom svake nedelje do kraja marta se može u okviru manifestacije uživati u raznim sadžajima kojima se promoviše žensko stvaralaštvo, a koje su za posetioce izabrale upravo žene.

Znamenite žene Loznice i okoline

Manifestacija “Svet žena” je idealna prilika za sve savremene istoričarke, antopološkinje i etnološkinje da u prvi plan postave stvaralaštvo svojih prethodnica, kojih je u Loznici bio značajan broj. Kroz jednu od mnogobrojnih izložbi bile su i predstavljene upravo biografije žena koje su na neki način svojim delovanjem zadužile ovaj grad i region.

To je, pre svih, prosvetna i humanitarna dobrotvorka Staka Pejić koja je živela u 19. i početkom 20. veka u Loznici. Ona je sagradila osnovnu školu, lekarski dom, ambulantu, obnovila rad crkve, a zaslužna je i za zdanje za lečenje sirotinje u Banji Koviljači.

Na ovoj slavnoj listi nalazi se i Tomanija Obrenović, ćerka čuvenog lozničkog vojvode Ante Bogićevića, supruga Jevrema Obrenovića i baka prvog kralja savremene Srbije - Milana. Tomanija je sa suprugom sagradila i temelje savremenog Šapca, čiji se stanovnici hvale i danas prvim klavirom i prvim prozorom na kući, što se dogodilo baš zahvaljujući ovoj Lozničanki i Jadranki.

Hristina Petković Morozov bila je književnica, udovica Vladislava Petkovića Disa i supruga lozničkog lekara Ivana Morozova. Loznica može da se pohvali i Jovankom Bončić Katerinić, prvom ženom koja je stekla diplomu inženjera u Nemačkoj. Zatim, majkom Jovana Cvijića - Marijom Cvijić, bez čije velike volje naučnik nikada ne bi otišao iz Loznice.

Etel Rouz Bankart bila je humanitarna radnica iz Britanije i osnivačica Sanatorijuma za skrofuloznu decu u Banji Koviljači. Tu je i Ruskinja Darja Aleksandrovna, koja je u oktobru 1914. poginula na Gučevu previjajući rane srpskim borcima.

U velikanke koje su zadužile grad i region Jadra spada i narodna heroina i simbol stradanja omladine u oružanom ustanku protiv fašista Vera Blagojević. Na ovom spisku je i ćerka Vuka Stefanovića Karadžića - slikarka, književnica i prevodilac Mina Vukomanović.

Ovaj kraj su zadužile i prva koviljačka učiteljica Lenka Karabelić, kao i upravna članica podružine Ženskog društva Smilja Filipović, majka Vladimira Filipovića koji je između dva rata bio predsednik Opštine Loznica čak 20 godina.

Zašto je važno isticati stvaralaštvo žena?

Doprinosi žena u umetnosti, nauci, književnosti i drugim oblastima često su tokom istorije zanemareni ili pripisivani muškarcima. Promovisanjem ženskog stvaralaštva osvetljava se njihov značaj i vraća im se zasluženo priznanje. Sa druge strane, vidljivost stvarateljki motiviše devojčice i mlade žene da se bave kreativnim radom i veruju u sopstvene sposobnosti, posebno u oblastima u kojima su i dalje manje zastupljene samo zato što su žene.

Žensko iskustvo takođe donosi drugačije narative, teme i pristupe stvaranju. Njihovi glasovi obogaćuju umetnost, književnost, nauku i medije, omogućavajući sveobuhvatniji pogled na svet. Podrška i vidljivost ženskog stvaralaštva doprinose borbi za rodnu ravnopravnost, čime se stvara pravednije društvo u kojem svi imaju jednaka prava i mogućnosti za izražavanje i uspeh.

Promocija autorki, umetnica, naučnica i preduzetnica ruši predrasude o "muškim" i "ženskim" profesijama i interesovanjima, podstičući šire društveno prihvatanje raznolikosti u svim oblastima. Na ovaj način razbijaju se mitovi o rodnim ulogama i omogućava se da svaki pojedinac i pojedinka dostignu svoj pun potencijal.

Isticanje ženskog stvaralaštva nije samo čin pravde, već i način da kultura, nauka i društvo u celini postanu bogatiji i inkluzivniji. Zbog svega ovoga manifestacija “Svet žena” ima posebno mesto u kalendaru događaja u Srbiji, koja po mišljenju mnogih, treba još dosta toga da pruži kako bi se odužila velikankama koje su dale značajan doprinos za dobrobit čitavog društva.