Proslava Nove godine | Turistički kalendar Srbije

Sve kulture koje koriste kalendar dolazak nove godine simbolično proslavljaju kao praznik smene doba, odlazak starog i početak novog perioda. Ipak, 1. januar nije oduvek bio ustaljen kao početak nove godine.

Proslava Nove godine, inače paganski običaj iz drevnog kulta sunca, datira 2000 godina pre nove ere. Najraniji pisani tragovi novogodišnje proslave ukazuju na stari Vavilon, oblast nekadašnje Mesopotamije, čiji su stanovnicu ulazak u novu godinu proslavljali sredinom marta, u vreme prolećne ravnodnevnice. Slavlje je trajalo 11 dana. Upravo ovo vavilonsko slavlje nove godine utrlo je sebi put i do Rima.

Stari Rim

U ranom kalendaru Rimskog carstva 1. mart je bio označen kao datum početka Nove godine, pošto je rimski kalendar imao 10 meseci, a prvi mesec je bio mart. Prema pisanim izvorima prva januarska proslava Nove godine bila je 153. godine p.n.e, da bi u 46. godine p.n.e Julije Cezar predstavio novi, solarni, kalendar. Cezarovim kalendarom, 1. januar je određen kao početak godine.

Pomeranje proslave Nove godine iz marta u januar je planiran i da bi se izbeglo poklapanje sa početkom građanske godine. U starom Rimu novogodišnje proslave su se zvale Kalende, a proslavljale su se uz bogatu trpezu, čestitanja i uz deljenje poklona.

Danas, Nova godina se u Rimu tradicionalno slavi uz trpezu na kojoj je glavno jelo kuvana svinjska kobasica i sočivo. Ovaj običaj potiče iz starog Rima i veruje se da svinjetina simbolizuje dobro zdravlje a sočivo sreću i novac. Nakon ponoći Rimljani bacaju stare stvari, odeću i sitne komade nameštaja, kroz prozor, stvarajući prostor za nove.

Srednji vek

Godine 567. ukinut je 1. januar kao početak nove godine. U srednjovekovnoj Evropi proslava nove godine se smatrala nehrišćanskim činom u kome su ostaci starih, paganskih običaja, te Savet mudraca odlučuje da je ukine. Proslava nove godine je nastavljena u nekim delovima Evrope, ali drugim datumima. Tokom većeg dela srednjeg veka za početak godine uzimao se hrišćanski praznik Božić.

Tek 1582. godine kada je Papa Jovan Grgur XIII zamenio julijanski kalendar gregorijanskim, 1. januar ponovo postaje zvanični početak građanske i liturgijske nove godine. Proklamacija je važila samo u rimokatoličkim zemljama. Pravoslavci i protestanti su sačekali još jedan period da bi usvojili ovaj datum kao početak nove godine.

Danas, veći deo sveta slavi u isto vreme Novu godinu, preuzevši gregorijanski kalendar. Međutim, Muslimani, Kinezi i Jevreji koriste lunarni kalendar, tako da se njima datum početka nove godine neprestano menja.

Nova godina u Srbiji

Uvođenjem u službenu upotrebu gregorijanskog kalendara 1919. godine, tadašnja Kraljevina SHS ustanovila je i za Srbe 1. januar kao prvi dan Nove godine. Od tada se on kod nas praznuje kao državni praznik.

Interesantno je da se pre Drugog svetskog rata, početak nove godine gotovo nije ni slavio. Ako je i bilo slučajeva, obično se obeležavalo skromno uz posni ručak. Dolazak proslave Nove godine u sve domove tadašnje Jugoslavije se vezuje za socijalizam i dobija na značaju zahvaljujući televiziji. Nova godina je u Srbiji proglašena za praznik 1955. godine, što je ujedno bio početak proslavljanja i obeleževanja Nove godine kako se danas slavi.