Jugoslavija | Poreklo naziva ulica

Jugoslavija (1929 - 2003) je naziv za državu koja je u različitim administrativnim i ideološkim okvirima postojala tokom najvećeg dela 20. veka obuhvatajući današnju Srbiju, Crnu Goru, Makedoniju, Bosnu i Hercegovinu, Hrvatsku i Sloveniju.

Faktički stvorena nakon završetka Velikog rata 1918. pod nazivom Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, svoje prepoznatljivo i istorijsko ime dobila je 1. decembra 1929. godine. Iako se radilo o viševekovnoj ideji o stvaranju zajedničke države južnih Slovena i po mnogo čemu srodnih naroda, njen realizator postao je tek kralj Aleksandar I Karađorđević na kraju treće decenije 20. veka.

Stvaranju Kraljevine SHS i potom Kraljevine Jugoslavije prethodila je dezintegracija dva velika carstva koja su upravljala balkanskim narodima kroz vekove – Otomanskog i Austrougaskog. Na krilima srpske pobede u Prvom svetskom ratu, vekovni srpski san o životu balkanskih Srba pod jednim „krovom“ postao je realnost. Sa druge strane, interes u prisajedinjenju sa Srbijom videli su i drugi narodi, poput Hrvata, Slovenaca i bosanskih muslimana, koji su u zajedničkoj državi videli šansu ka slobodi i nezavisnosti koja im je bila uskraćivana vekovima, pod Turskom ili Austrijom.

Mnoštvo kompromisa i državotvornih ambicija sa svih strana dovelo je do stvaranja velike zajedničke države, koja je od samog početka stajala na „klimavim nogama“. Jer, uprkos tome što su govorili manje ili više istim jezikom i imali mnogo toga zajedničkog, u novoj državi sjedinili su se narodi koji su ispovedali različite religije, narodi različitih kulturno-istorijskih uverenja i narodi koji su u nedavno završenom ratu čak bili suprotstavljeni.

Nešto više od dve decenije bilo je potrebno da takozvana Prva Jugoslavija doživi potpuni slom. U verovatno najrkrvavijem ratu u istoriji sveta, razlike među „jugoslovenskim“ narodima dostigle su svoj vrhunac, a da tragedija bude veća na prostoru razbijene države paralelno se odvijao i građanski, bratoubilački rat zasnovan na razlikama u ideologiji.

I taman kada bi se moglo zaključiti da je Jugoslavija bila najblaže rečeno neuspešan projekat, istorija se ponovila. Po završetku Drugog svetskog rata, na temeljima krilatice o socijalnoj pravdi i jednakosti, bratstvu i jedinstvu jugoslovenskih naroda, stvorena je Druga Jugoslavija, socijalistička republika na čijem je čelu više od 30 godina bio Josip Broz. Agresivnom autoritativnom politikom stavljene su „pod tepih“ sve klasne, verske i nacionalne razlike zbog kojih su ponovni sunarodnici „do juče“ ratovali. Na krilima međunarodne podrške Titova Jugoslavija postala je nadaleko cenjena država, a njen narod prividno spokojan.

Ipak, vekovni problemi „bratskih“ naroda su krajem veka ponovo isplivali na površinu, u još jednom krvavom ratu čiji je epilog bio novi i konačni raspad zajedničke države. Ipak, ime Jugoslavija poživelo je još desetak godina, u drugačijem formatu, svodeći se na državnu zajednicu dve nekadašnje federativne republike – Srbiju i Crnu Goru.

Godine 2003. ime Jugoslavija je posle 74 godine nestalo sa političke mape sveta. Ali, ideja o velikoj i idiličnoj zajedničkoj državi inspiracija je za svaku novu generaciju i nastaviće da živi nesumnjivo i ubuduće, a zasigurno i u sećanjima njenih savremenika.

U talasu odricanja od jugoslovenskog nasleđa koje već decenijama zahvata čitav region, nekolicina ulica u gradovima Srbije odoleva pa se poneka Jugoslovenska ulica još uvek može naći u mestima poput Ćuprije, Kovina, Surdulice, Železnika i drugih.