Kruševac | Top 10 u gradovima Srbije

Spomenik Kosovskim junacima

Prestonica Srbije u vreme Kosovskog boja, Kruševac je grad čiji centralni trg već više od jednog veka krasi velelepni spomenik posvećen sećanju na ovu sudbonosnu, tragičnu i slavnu bitku. Spomenik Kosovskim junacima u Kruševcu delo je vajara Đorđa Jovanovića, a koji je 1904. godine svečano otkrio kralj Petar I Karađorđević. Skulptura predstavlja složenu kompoziciju čiji je osnovni motiv predstava Boška Jugovića sa slomljenim mačem i zastavom u ruci, na čiju glavu Vila polaže lovorov venac, kao simbol večne borbe. Figura guslara Filipa Višnjića u podnožju spomenika simbolizuje trajanje ove borbe kroz vekove i čuvanje „kosovskog mita“ od zaborava. Na istočnoj strani postamenta nalazi se predstava poslednjeg pričešća srpske vojske pred početak boja, dok je na suprotnoj, zapadnoj strani, nalazi reljef sa scenom ubistva turskog sultana Murata. Jedan od najstarijih i najznačajnijih istorijskih spomenika u Srbiji, danas je simbol grada sa Rasine i glavno sastajalište Kruševljana.

Arheološki park Lazarev grad

Verovatno najveća turistička i kulturno-istorijska znamenitost Kruševca jeste Lazarev grad, odnosno ostaci srednjovekovnog utvrđenja iz koga je srpskim zemljama upravljao knez Lazar Hrebeljanović. Prvi put spomenuta u zapisu iz 1381. godine, ova tvrđava je imala svoju prestoničku ulogu do 1405. godine, kada je Lazarev sin, despot Stefan Lazarević, ovu titulu po prvi put dodelio Beogradu. Nakon pada srpske despotovine 1454. Lazarev grad je trajno dospeo u turske ruke i pod njima ostao vekovima. Od slavnih srednjovekovnih dana do danas u kompleksu Lazarevog grada opstalo je nešto malo gradskih bedema i tek nekoliko objekata, među kojima su velelepna dvorska crkva Lazarica i takozvana Donžon kula. Sedamdesetih godina 20. veka, u kompleksu je otkriven i spomenik knezu Lazaru, autora Nebojše Mitrića.

Kuća Simića

U neposrednoj blizini spomenika Kosovskim junacima nalazi se čuvena Kuća Simića – najstariji očuvani objekat u Kruševcu, čije se vreme izgradnje ne zna pouzdano, ali se prema stilu gradnje pretpostavlja da potiče sa kraja 18. veka. Kuća je podignuta u vreme turske vladavine, navodno kao konak begovske porodice Vrenčević, da bi po oslobođenju 1833. godine, njen vlasnik postao Stojan Simić – istaknuti političar i kum kneza Miloša Obrenovića. U ovoj kući je 1835. godine podignuta i čuvena knez-Miletina buna, koja je rezultirala donošenjem Sretenjskog ustava. U Kući Simića danas je smešten jedan deo Narodnog muzeja u Kruševcu, koji nastoji da rekonstruiše porodičan život u ovim krajevima tokom 19. veka.

Park minijatura „Srbija“

Jedna od značajnih atrakcija grada Kruševca nalazi se na brdu Bagdala, jednom od najpopularnijih gradskih izletišta. Iako tematikom vodi u srednji vek, Park minijatura „Srbija“ je novijeg datuma i osnovan je tek 2019. godine. Radi se o umetničkoj projekciji mape Srbije na površini od oko 30 ari, na kojoj su postavljene potpuno verne makete najznačajnijih srpskih srednjovekovnih manastira. Autor ovog projekta je beogradski umetnik Boris Stajkovac.

Galerija Milića od Mačve

U neposrednoj blizini Lazarevog grada nalazi se Legat jednog od najvećih srpskih slikara 20. veka, Milića Stankovića, poznatijeg kao Milić od Mačve. Poznati slikar istorijskih motiva, poklonio je Kruševcu više od 120 umetničkih dela koja predstavljaju različite epohe i događaje iz srpske istorije, sa akcentom na Kosovski boj. Prvobitna slikareva ideja bila je da se legat osnuje u blizini manastira Gračanice, ali zbog političke situacije na Kosmetu krajem 90-ih, izbor je pao na Kruševac, kao srpsku srednjovekovnu prestonicu. Da simbolika bude još veća, Legat u ulici Cara Lazara gleda na crkvu Lazaricu. U Legatu se mogu videti najznačajnija dela Milića od Mačve, kao što su kompozicije „Majka Jevrosima“, „Knez Lazar i kneginja Milica“, „Čestiti Hrebeljanovići“ i druge.

Zabavni park Šarengrad

Najnovija turistička atrakcija u Kruševcu, namenjena najmlađoj populaciji, jeste Zabavni park Šarengrad. Smešten u neposrednoj blizini puta koji od Kruševca vodi prema Brusu i Kopaoniku ovaj park, između brojnih dečijih sadržaja (igraonica, mini golf, šah, zip lajn i dr.), sadrži i izuzetno verne replike dinosaurusa, kakve se mogu videti još samo na Zlatiboru, u Beogradu i Prirodnjačkom centru u Svilajncu.

Jastrebac

Najšumovitija planina u Srbiji nalazi se na manje od pola sata vožnje ili na oko 20 kilometara od Kruševca. Relativno blagih padina i sa nekoliko isturenih vrhova koji premašuju 1400 metara nadmorske visine, Jastrebac je planina koja predstavlja prirodnu granicu između Toplice i Pomoravlja. U kompleksu mešovitih šumskih sastojina, posebnu prirodnu vrednost Jastrepca čine šume belih breza, koje su na ovom području zaštićene i zakonom. Bistri potoci, izvori pitke vode, bogat biljni i životinjski svet pravi su magnet za ljubitelje prirode, planinare, bicikliste i berače šumskih plodova. Najpopularniji deo ove planine i omiljeno izletište Kruševljana predstavlja lokalitet Ravnište na kome se nalazi malo veštačko jezero i par ugostiteljskih objekata koji obezbeđuju najprijatniji mogući boravak na planini. U zimskim mesecima, Jastrebac pruža i mogućnost skijanja za početnike.

Ribarska banja

Na severnim obroncima šumovitog Jastrepca, na nekih 34 kilometra jugoistočno od Kruševca, smeštena je Ribarska banja – prirodno lečilište i oporavilište od svih tipova reumatizma i ortopedskih oboljenja, ali i svojevrsna vazdušna banja i mesto za odmor. Lekovita svojstva njenih termalnih izvora otkrivena su još u doba Rimljana, banja je bila poznata i u vreme turske vladavine, a najznačajniji razvoj doživela je pod Karađorđevićima, zbog kojih se i danas neretko naziva „kraljevskom“ banjom. Kako je mnogo toga u ovom kraju povezano sa knezom Lazarom i Kosovskom bitkom, izuzetak nije ni poreklo imena Ribarske banje. Po predanju, ono potiče od ribara koji su nekada u jastrebačkim potocima i rekama lovili najkvalitetniju pastrmku za knežev dvor. Ribarska banja je danas moderno lečilište sa čitavim spektrom medicinskih i spa usluga.

Jezero Ćelije

Ambijentalna celina izuzetne lepote nalazi se na otprilike pola puta između Kruševca i Prokuplja. Radi se o višenamenskom veštačkom jezeru Ćelije, nastalom pregrađivanjem toka reke Rasine 1977. godine, za potrebe vodonabdevanja građana Kruševca. Jezero nosi naziv po istoimenom selu čiji je jedan deo raseljen i potopljen prilikom punjenja jezerskog basena, a ista sudbina zadesila je i selo Zlatari. Primarna vodoprivredna svrha ovog jezera odavno je postala i mnogo više od toga. Naime, Ćelije danas predstavljaju jednu od najvećih turističkih atrakcija u Rasinskom okrugu, popularno izletište, kupalište, glavnu destinaciju za lokalne ribolovce i pravu riznicu biodiverziteta u ovom delu Srbije.

Srednjovekovni grad Stalać

Na 15-ak minuta vožnje, ili nešto manje od 15 kilometara od Kruševca prema Ćićevcu, nalazi se još jedan izuzetno vredan kulturno - istorijski spomenik – srednjovekovni grad Stalać, odnosno njegovi danas malobrojni ostaci. Nedaleko od mesta gde se dve Morave spajaju i grade onu Veliku, nalazilo se utvrđenje iz antičkog doba, na čijim je temeljima knez Lazar Hrebeljanović u 14. veku podigao Stalaćku tvrđavu. U njenoj neposrednoj blizini nalazi se i kula čuvena Todora od Stalaća, narodnog junaka čija je smrt ovekovečena u epskoj pesmi „Smrt vojvode Prijezde“. Iako nije u reprezentativnom stanju, ovaj lokalitet ima veliki istorijski i arheološki značaj, pa se u doglednoj budućnosti može očekivati rekonstrukcija i ovog važnog srednjovekovnog utvrđenja.