Cerska | Poreklo naziva ulica

Cerska ulica jedna je od najčešćih u gradovima Srbije. Ime nosi po planini Cer, u zapadnoj Srbiji, na kojoj se u Prvom svetskom ratu odigrala jedna od najslavnijih bitaka u srpskoj istoriji, a taktički i jedna od najznačajnijih u istoriji svetskog ratovanja.

Čuvena Cerska bitka vođena je od 15. do 20. avgusta 1914. i predstavlja jednu od najvećih bitaka u Velikom ratu, te prvu savezničku pobedu u istom. Prethodila joj je velika ofanziva austrougarske vojske na Srbiju, sistematski otpočeta nakon objave rata nepunih mesec dana ranije.

Naime, nakon neprihvatljivog ultimatuma austrougarske vlade Srbiji i zvanične objave rata 28. jula 1914. srpska Vrhovna komanda, na čelu sa vojvodom Radomirom Putnikom, znala je da se novo stradanje ne može izbeći.

Iscrpljena balkanskim ratovima, malobrojna i oružjem nedovoljno opremljena, srpska vojska ni u teoriji nije mogla zaštititi svoju granicu sa Carstvom na celoj svojoj dužini. Stoga je fokus odbrane zemlje stavljen na zaštitu ključnih položaja na Savi i Dunavu. U naizgled logičnom iščekivanju invazije sa severa, srpska Prva, Druga i Treća armija koncentrisane su u reonu Velike Morave, Šumadije i Valjeva, spremne da po potrebi deluju prema severu i eventualno zapadu.

Iako se znalo da su u Bosni stacionirane velike snage neprijateljske vojske, čiji je jedan deo 12. avgusta već prešao Drinu i zauzeo loznički kraj, čineći svakojaka zverstva, niko u štabu Vrhovne komande nije verovao da bi glavni prodor austrougarske vojske mogao ići preko Drine. Zapravo, skoro niko.

Komandant Druge armije, general Stepa Stepanović, prozreo je nameru Austrougara i u poslednjem času uputio jedan puk na odbranu položaja u zapadnoj Srbiji. Kao iskusan vojnik i dokazani vojni strateg, general Stepa je shvatio stratešku važnost planine Cer u sprečavanju neprijateljskog nadiranja sa zapada i sačinio plan zajedničkog dejstva srpskih divizija, kojim je sam koordinirao.

Dve vojske sukobile su se na obroncima Cera u noći između 15. i 16. avgusta. Posle četiri dana danonoćnih borbi i velikih ljudskih gubitaka na obe strane, potpuno razbijena austrougarska vojska otpočela je povlačenje preko Drine, čime je njen prodor ka unutrašnjosti zemlje ne samo zaustavljen, već je neprijatelj doslovno oteran iz Srbije.

Zbog maestralne taktike koja se i danas proučava na vojnim akademijama širom sveta, general Stepa Stepanović je unapređen u najviši vojni čin Kraljevine Srbije – vojvodu.

Pobeda Srbije u Cerskoj bici pronela je slavu srpske vojske i među saveznicima i značajno podigla moral savezničkim trupama u daljem toku Velikog rata.

Ipak, čak i ova pobeda Srbiju je mnogo koštala. Devastirana srpska vojska odolela je još u Kolubarskoj bici, ali je već 1915. pred udruženim snagama Austrougarske, Nemačke i Bugarske bila primorana na tragično i mukotrpno povlačenje preko Prokletija, zabeleženo kao jedan od najvećih ratnih egzodusa u istoriji Evrope.

Cerska bitka, ipak, ostaće upamćena kao prva saveznička pobeda u Velikom ratu i možda još više – kao veličanstvena pobeda male Srbije, protiv najveće evropske sile tog vremena.

U čast pobednicima Cerske bitke komponovana je i nadaleko čuvena koračnica Stanislava Biničkog „Marš na Drinu“, a snimljeno je i mnoštvo dokumentarnih i igranih filmova, od kojih je svakako najpopularniji onaj iz 1964. godine, reditelja Žike Mitrovića.