Vuk Stefanović Karadžić | Poreklo naziva ulica

Vuk Stefanović Karadžić (1787 - 1864) rođen je u Tršiću, blizu Loznice, kao jedno od mnogobrojne ali retko preživele dece Stefana i Jegde Karadžić. U ovoj tužnoj činjenici, koja je određivala sudbinu mnogih porodica u tim teškim vremenima za Srbiju, krije se i poreklo njegovog imena – verujući da im deca umiru pod uticajem veštica i demona, roditelji su mu nadenuli ime Vuk ne bi li ga zaštitili od zlih sila.

U to vreme, obrazovanje u Srbiji bilo je svojevrsna privilegija, a pismenost izrazita retkost. Ipak, pisanje i čitanje Vuk je naučio još kao dečak, od svog rođaka Jevte Savića, jedinog pismenog čoveka u čitavom kraju. To mu je omogućilo da radi kao pisar srpskih harambaša i vojvoda, te upozna ljude i prilike i izvan svog sela. Dalji tok njegovog obrazovanja vodio je od manastira Tronoše, preko Karlovačke bogoslovije, do Visoke škole Dositeja Obradovića čiji je jedan od prvih polaznika Vuk bio.

Po slomu Prvog srpskog ustanka 1813. godine, Vuk odlazi u Austrougarsku, najpre u Zemun, a zatim i Beč gde počinje, i do kraja života traje, njegov plodonosni rad na reformaciji srpskog jezika i utemeljivanju narodnog jezika u književnost (dotadašnja književnost zasnivala se na crkveno-slovenskom). Najveća tekovina ovog rada jeste upravo uvođenje narodnog jezika u knjige, po principu – piši kao što govoriš, čitaj kao što je napisano. U kontekstu reformacije jezika, predložio je i promenu pisma, uvođenjem novih slova u azbuku (Lj, Nj, Ć, Đ, Dž), odnosno izbacivanjem starih i nepotrebnih slogova svojstvenih crkveno-slovenskom narečju. Pored toga, Vuk Karadžić tvorac je i Prvog srpskog rečnika koji je sadržao preko 26 000 reči, utemeljenih u govoru srpskog naroda u Srbiji i Vojvodini. Najveći je sakupljač narodnih pesama, pripovedaka i umotvorina, sakupljač istorijske građe i hroničar burnih istorijskih događaja u doba srpskih ustanaka. Prijatelj velikog Getea i braće Grim, član austrijske, nemačke i ruske akademije nauka i dobitnik odlikovanja ruskog i habzburškog cara, Vuk pripada grupi najznačajnijih ličnosti u novijoj istoriji Srbije.

Vuk Stefanović Karadžić umro je u Beču 1864. godine, a „njegov” jezik proglašen je zvaničnim srpskim jezikom četiri godine kasnije. Nakon 33 godine njegovi ostaci preneseni su u Srbiju i sahranjeni u porti Saborne crkve u Beogradu, neposredno pored grobnog mesta Dositeja Obradovića.

Pored 451 ulice na teritoriji Srbije i Crne Gore, ime velikog Vuka Karadžića danas nosi i ogroman broj prosvetnih ustanova u zemlji, dok se njegove biste i spomenici nalaze u gotovo svakom gradu Srbije.