Čarls Darvin | Poreklo naziva ulica

Čarls Robert Darvin (1809 – 1882) bio je prirodnjak, biolog i geolog, tvorac veličanstvene teorije o evoluciji živih bića i jedan od najvećih naučnika u istoriji sveta koji poznajemo.

Rođen je u gradiću Šruzberi (Shrewsbury) na severozapadu Engleske, u imućnoj i uglednoj porodici lekara i naučnika, što će biti veoma važan faktor u Darvinovom ostvarivanju kao jednog od najvećih imena savremene nauke.

Ipak, put do ovakvog zvanja bio je krajnje interesantan i moglo bi se reći neplaniran...

Osnovno obrazovanje stekao je u rodnom mestu, u elitnoj anglikanskoj školi, da bi nakon nje bio poslat na studije medicine u Edinburg, u to vreme najbolju obrazovnu instituciju u Ujedinjenom kraljevstvu. Ipak, bivajući potpuno nezainteresovan za lekarsku karijeru, napušta medicinu, a otac odlučuje da bi za njegovog sina sveštenički poziv bio najbolji put, pa se tako mladi Darvin obreo na Hristovom koledžu u Kembridžu.

Odgajan u duhu hrišćanskog protestantizma i studirajući teologiju, Čarls Darvin verovatno nije mogao ni pretpostaviti da će u narednim decenijama uzdrmati same temelje viševekovnog crkvenog učenja i na neki način zauvek ostati osporavan od jednog (manjeg) dela čovečanstva.

Iako oduvek izuzetno zainteresovan za prirodu, prelomni događaj za buduću naučnu karijeru Čarlsa Darvina predstavljalo je ukrcavanje na brod „Bigl” i petogodišnje istraživačko putovanje po morima i zemljama Novog sveta, od Engleske, preko Afrike i Južne Amerike, do Australije i natrag.

Analizirajući živopisne i posve različite predele tokom pet godina putovanja oko planete, Čarls Darvin je shvatio koliko je veliki uticaj spoljašnih sila na oblikovanje prirodne sredine, između ostalog i na razvoj živog sveta.

Početkom 18. veka u evropskim naučnim krugovima dominirale su tzv. katastrofične hipoteze o postanku i razvoju živog sveta, zasnovane na pretpostavci o velikim prirodnim katastrofama koje su dovodile do izumiranja jednih i rađanja novih vrsta.

Čarls Darvin je među prvima izneo teoriju po kojoj je razvoj živog sveta zapravo posledica evolucije - neprestanog prilagođavanja biljnih i životinjskih vrsta promenljivim uslovima sredine. Sakupljanjem i upoređivanjem mnoštva fosila, skeleta i ljuštura došao je do zaključka da mnoge današnje vrste imaju zajedničke pretke, ali su se pod uticajem različitih uslova sredine modifikovale i prilagodile svom trenutnom staništu. Interesantno je da poznata floskula da je čovek nastao od majmuna uopšte nije potekla od Darvina već predstavlja karikiranje upravo njegove teorije o zajedničkom pretku vrsta, u ovom slučaju čoveka i majmuna.

Ovu teoriju Darvin je najočiglednije dokazao na primeru džinovskih galapagoskih kornjača i nekoliko vrsta ptica koje su, iako postojeći i u Evropi, na izolovanom pacifičkom ostrvu imale sasvim drugačije osobine, navike i izgled.

Sva svoja zapažanja sa petogodišnjeg krstarenja planetom i svoju revolucionarnu teoriju Čarls Darvin izneo je u kapitalnom delu „O poreklu vrsta”, koje je u naučnim krugovima vrlo brzo i sa oduševljenjem prihvaćeno. U crkvenim krugovima pak naišao je na žestoku osudu i ismevanje, jer je njegova teorija shvaćena kao bezbožničko negiranje boga kao Tvorca i poistovećivanje čoveka sa životinjama - majmunima.

Iako već dva veka opšte prihvaćena i nadasve smislena, Darvinova teorija evolucije u crkveno-konzervativnim krugovima čak i danas ima protivnike. To ipak ne spori da je Čarls Darvin jedan od najgenijalnijih i najoriginalnijih umova u istoriji prirodnih nauka.

Ime velikog engleskog naučnika nose ulice u Beogradu, Zaječaru, Vranju i Kruševcu.