Fjodor Dostojevski | Poreklo naziva ulica

Fjodor Mihailovič Dostojevski (1821 – 1881) bio je jedan od najuticajnijih ruskih pisaca u istoriji, utemeljivač psihološkog romana, literarni genije i jedno od najvećih imena svetske književnosti svih vremena.

Potomak imigrantske plemićke porodice čiji su koreni vodili iz Belorusije, Dostojevski je rođen u Moskvi, kao drugo od ukupno sedmoro dece Mihaila Dostojevskog i Marije Fedorovne.

U duhu ruske tradicije i vremena u kome je odrastao, nakon osnovnog obrazovanja poslat je u Petrograd gde je završio Vojnu akademiju, iako nikada nije imao ambiciju za građenjem vojničke karijere.

Naprotiv, odmalena upućen na velika dela Puškina, Gogolja, Getea i ostalih klasika svog vremena, reklo bi se da je put velikog pisca utabavan još od dečačkih dana. Diveći se Balzaku, sa samo 22 godine preveo je na ruski jezik čuvenu „Evgeniju Grande“, da bi svoj prvi roman „Bedni ljudi“ objavio tri godine kasnije.

U mladalačkom zanosu, leteo je za idejama socijal - liberalizma otvoreno kritikujući i radeći protiv carske vlasti, zbog čega je bio uhapšen. Nakon nekoliko meseci zatvora, osuđen je na smrt streljanjem, da bi na samom gubilištu, pred streljačkim vodom, bio pomilovan. Umesto streljanja, Dostojevski je prognan u Sibir, na prisilni rad u trajanju od pet godina.

Tokom robije, u stavovima Fjodora Mihailoviča dolazi do značajne prekretnice. Vrativši se tradicionalnim ruskim vrednostima i hrišćanstvu, posvećuje se pisanju i u narednim decenijama nastaju njegova najpoznatija dela koja će ga zauvek postaviti na pijadestal najvećih pisaca u istoriji ruske i svetske književnosti. U pitanju su romani „Poniženi i uvređeni“, „Zapisi iz podzemlja“, „Zločin i kazna“, „Kockar“, „Idiot“, „Zli dusi“, „Braća Karamazovi“ i dr.

Neponovljivim prožimanjem svakodnevnih tema i običnog života, sa univerzalnim pitanjima (ljubavi i slobode, dobra i zla, duhovnosti, socijalne pravde…) u svojim romanima, najveći psiholog među književnicima, melanholični i depresivni Fjodor Dostojevski zašao je svojim perom u mračne dubine ljudskog uma i postao večita inspiracija generacijama budućih slavnih književnika, kritičara, filozofa i teologa.

Mnogima će biti nepoznato da je svoj najznačajniji roman „Zločin i kazna“ Dostojevski napisao kako bi isplatio kockarske dugove, a sa istim razlogom nastao je i roman „Kockar“.

Kao što je to slučaj se većinom velikih pisaca, slava i poštovanje koju je Dostojevski stekao za života nisu ni približni ovoj koju uživa danas, skoro vek i po nakon smrti.

Fjodor Mihailovič čitavog života je patio od epilepsije. Ovaj neurološki poremećaj uzrok je i njegove prerane smrti u 60. godini, kada je nakon jednog napada, iskrvario i umro.

Sahrani velikog pisca u Sankt Petersburgu, po nekim izvorima, prisustvovalo je nestvarnih 100 000 ljudi, a takav ispraćaj priređivan je do tada samo preminulim ruskim carevima.

U čast najvećeg ruskog pisca, ulice u mnogim gradovima Srbije danas nose ime Fjodora Dostojevskog.