Bukove prašume | Prirodno nasleđe Srbije

Tropske kišne šume, džungle ili tajge obično su prva asocijacija kada se izgovori reč „prašuma“. Nepregledne guste šume Kanade, kao i one u tropskom i ekvatorskom pojasu planete danas predstavljaju možda i jedine predele na površini Zemlje koji nisu u potpunosti istraženi i naseljeni. Ali...

...jeste li znali da i u Srbiji postoje prašume?

To, istina, nisu pomenute šume u kojima žive grizli medvedi, majmuni i egzotične ptice. To su guste i mračne, čiste bukove šume, ispresecane bistrim potocima koji se uvijaju među drvećem starim i po više vekova, šume koje ljudska ruka nikada nije sekla i krčila.

Za ovo je zaslužna pre svega činjenica da se nalaze na relativno nepristupačnim terenima, daleko od ljudi, puteva i naselja, kao i izrazito povoljni klimatski uslovi za razvoj bukove vegetacije koja je na ovim prostorima vremenom potisnula druge vrste. Zasluge idu i na račun države, koja je na vreme prepoznala ekološki značaj ovih šuma i zaštitila ih zakonom pre skoro jednog veka.

U Srbiji postoje tri zakonom zaštićene bukove prašume sa statusom strogog rezervata prirode.

Najreprezentativnija i najveća među njima je Vinatovača, ujedno i najdostupnija, smeštena na obroncima planine Beljanice, u gornjem toku Resave, tridesetak kilometara istočno od Despotovca i petnaestak od sela Strmosten.

Pored nje, preostala dva rezervata su Felješana, u blizini Majdanpeka i Danilova kosa u okolini Krupnja. U svakoj od njih pojedino drveće visoko je i preko 45 metara, široko u prečniku i više od jednog i po metra, a staro i preko 350 godina.

Same po sebi one predstavljaju svojevrsnu turističku atrakciju za sve ljubitelje prirode. Stići do njih i danas je izazov koji zahteva dosta energije, pešačenja i volje, ali boraviti u jednoj šumi, među džinovskim stablima koja „pamte“ mnoge značajne epohe, događaje, generacije, narode i vladare - poseban je doživljaj.

Verovatno je baš u toj nepristupačnosti i tajna njihovog opstanka - pa neka tako što duže i ostane. A biolozima, ekolozima, avanturistima i ljubiteljima prirode topla preporuka za jednodnevni izlet.