“Valjevski džez festival” - Prestižna muzička manifestacija na zapadu Srbije

“Valjevski džez festival” jedna je od najstarijih i najuglednijih džez manifestacija u Srbiji, koja se održava od 1983. godine. Mnoge svetske i lokalne džez i bluz zvezde nastupale su pred Valjevčanima i njihovim gostima, osvedočenim ljubiteljima kvalitetne muzike.

Ovaj muzički događaj čuva i promoviše džez muziku i okuplja muzičare svih generacija, koji svojim instrumentima prave najrazličitije melodije ovog jedinstvenog žanra. Program festivala, pored nastupa domaćih i međunarodnih izvođača, obuhvata i edukativne sadržaje poput džez radionica i masterklasova, koje obično drže virtuozi džeza.

Organizator “Valjevskog džez festivala” je Centar za kulturu Valjeva, a osnovali su ga entuzijasti i muzičari iz ovog grada, od kada je postao ključni kulturni događaj u regionu.

Kako izgleda festival džeza u Valjevu

Festival se održavao na tri bine Centra za kulturu - u velikoj sali i holu, kao i na platou ispred Centra. Takođe, koncerti su se dešavali i u “Omni” centru i na Trgu Desanke Maksimović, gde u svirke bile besplatne za posetioce.

Festivalski program inače obuhvata raznovrsne žanrove, od tradicionalnog džeza do fuzije sa soulom, bluzom i arenbijem. Nastupaju i mladi talenti, kao i renomirani domaći i regionalni izvođači.

“Valjevski džez festival” je poznat po visokom umetničkom nivou, prijateljskoj atmosferi i pristupačnim cenama ulaznica. Karte za ovaj događaj obično koštaju od nekoliko stotina do hiljadu dinara po večeri ili kompletu. Zato je manifestacija pravi izbor za ljubitelje džeza koji žele da uživaju u vrhunskim nastupima u intimnoj i inspirativnoj sredini, bez velikih troškova za nekoliko dana dobre muzike.

Jubilarni 40. festival održan je u maju 2024, ali se manifestacija tokom svoje istorije organizovala i u novembru ili decembru.

Koji poznati džezeri su viđeni u Valjevu

“Valjevski džez festvial” ostaće upamćen i po nastupu kanadske i svetske zvezde Đina Vanelija, koji je upravo u Valjevu po prvi put mogao da se čuje u Srbiji i u ovom delu Evrope.

Milan Đurđević, frontmen i osnivač “Nevernih beba” koji je bio i umetnički direktor festivala, najavio je da će i ubuduće nastaviti sa dovođenjem velikih svetskih zvezda u Valjevo i Srbiju, što ga valjevski festival pozicionira na mapi svetskih džez događaja.

Dosad je publika mogla uživo da sluša i mnoge domaće umetnike džez scene poput Slobodana Dragovića i Big benda RTS-a. Na binama u Valjevu nastupali su i Vlatko Stefanovski, Vladimir Samardžić i Nenad Vasilić trio, Stjepko Gut, Vasil Hadžimanov, “Eyot”, Lena Kovačević, “Pilot blues band”, “Mehanički balet” i mnogi drugi muzičari i bendovi.

Ova imena svrstavaju džez festival u administrativnom centru Kolubarskog okruga u jedan od najprestižnijih u Srbiji i regionu. Zato je preporuka da se Valjevo poseti upravo u vreme ove manifestacije, kada čitav grad odiše džez melodijama i ritmom, te posebno pozitivnom atmosferom.

Kratki istorijat džez muzike

Džez je kao muzički pravac nastao krajem 19. i početkom 20. veka u Nju Orleansu, u Sjedinjenim američkim državama. Bio je to spoj afričkih ritmova, bluza, ragtajma i evropske klasične muzike. Njegovi koreni potiču iz afroameričke zajednice, a posebno značajnu ulogu u njegovom nastanku su imali radnički slojevi i crkvena muzika.

Prvi značajniji džez muzičari bili su Luj Armstrong, Djuk Elington, Dželi Rol Morton, a kasnije i Čarli Parker, Majls Dejvis, Džon Koltrejn i mnogi drugi.

Džez se tokom 20. veka razvijao kroz razne pravce poput svinga tridestih godina, bibopa naredne decenije, kul džeza, hard bopa i fri džeza pedesetih i šezdesetih, i fjužna tokom sedamdesetih, koji je spoj džeza i roka.

Danas džez ima mnogo stilova i svira se širom sveta, često u kombinaciji sa lokalnim muzičkim tradicijama.

Zvuk slobode osvojio svet

Džez nije samo muzički žanr – to je pokret, način izražavanja i autentična umetnička forma koja spaja emociju, slobodu i improvizaciju. Nastao u afroameričkim zajednicama, kroz godine je prerastao lokalne okvire Nju Orlensa i postao globalni fenomen. Njegova suština je u spontanosti – muzičari stvaraju “u hodu”, oslanjajući se na intuiciju, osećaj za ritam i međusobnu komunikaciju.

Karakteristični ritmovi, složene harmonije i improvizovane melodije čine džez nepredvidivim i živim. Svako izvođenje je jedinstveno, jer interpretacija zavisi od trenutnog raspoloženja muzičara. Upravo ta neponovljivost čini džez uzbudljivim - publika nikada ne zna šta će tačno čuti, ali je sigurna da će to biti veoma intenzivno muzičko iskustvo, iskreno i “iz duše“ izvođača.

Razvoj džez scene na domaćem terenu

U Srbiju je ova muzika stigla relativno rano u odnosu na njen nastanak, uglavnom preko Beča i Budimpešte. Već tokom dvadesetih i tridestih godina 20. veka i na domaćem terenu su mogli da se čuju omamljivi zvuci džeza. Tako su se prvi džez orkestri pojavili u Beogradu, gde su nastupali u kabareima i hotelima.

Nakon Drugog svetskog rata, iako je džez bio ideološki sumnjiv socijalističkom režimu, ipak je opstao i razvijao se. U tom periodu osnovani su brojni džez orkestri, među kojima se posebno ističe „Big Band RTS-a“ (nekada Radio Beograda).

U drugoj polovini 20. veka i danas, Srbija je imala i ima bogatu džez scenu, pa su istaknuti izvođači Duško Gojković (trubač), Stjepko Gut, Miloš Petrović, Vasil Hadžimanov, Dimitrije Vasiljević i mnogi drugi.

Gde još slušati kvalitetan džez na festivalima u Srbiji

Koliko je džez muzika značajna i u globalnoj kulturi, govori podatak da se 30. aprila obeležava Međunarodni dan džeza, koji je UN ustanovio još 2011. godine. Džez ima zavidno mesto i mnogo festivala posvećenih ovoj muzici u gradovima širom Srbije, a oni su i sve masovniji kada je u pitanju njihova muzika.

“Valjevski džez festival“, koji je nekoliko decenija stariji od ustanovljavanja ovog Svetskog dana džeza, značajan je ne samo kao muzički događaj, već i za očuvanje kulturne baštine i promociju mladih talenata. Muzički stručnjaci ocenjuju njegov uticaj na razvoj džez scene u Srbiji i šire kao neprocenjiv.​

Osim onog u Valjevu, poznati su “Nišville Jazz Festival“ u Nišu, “Belgrade Jazz Festival“, kao i festivali ove muzike u Novom Sadu, Pančevu, Kragujevcu, Subotici i drugim gradovima. Tako je veliki izbor kvalitetnih džez događaja, koji na svoje bine dovode i svetske zvezde drugih muzičkih žanrova.