Slano Kopovo | Prirodno nasleđe Srbije

Do izgradnje hidrosistema Dunav – Tisa – Dunav, tokom 50-ih godina prošlog veka, danas plodna vojvođanska ravnica najvećim delom je predstavljala pusto i vlažno močvarno tle, prošarano barama i mrtvajama velikih ravničarskih reka koje su natapale zemljište na ogromnoj površini.

Izgradnjom višenamenske mreže kanala posle Drugog svetskog rata, ovaj deo Panonske nizije je dreniran, kultivisan i u narednim decenijama pretvoren u možda i najveću žitnicu Evrope.

Priroda ovde, ipak, nije u potpunosti ukroćena, pa se i danas po Vojvodini mogu videti lugovi, bare i rečna jezera, odnosno odsečeni meandri velikih reka ispunjeni vodom. Ovakva mesta, po pravilu, predstavljaju prave riznice biodiverziteta u kojima simbiotički žive različite vrste riba, ptica, sisara, glodara i insekata.

Dok je većina ovakvih lokaliteta već dobro poznata široj javnosti (Carska i Obedska bara, Gornje Podunavlje, Koviljsko – petrovaradinski rit i mnogi drugi), jedan manje poznati ističe se fenomenom koji se ne viđa često na evropskom kontinentu.

U pitanju je Specijalni rezervat prirode Slano Kopovo.

Slano Kopovo se u vlažnijem delu godine, bar naizgled, i ne razlikuje mnogo od tipičnih bara i ritova kojih u Vojvodini ima na desetine. Smešteno na plavnom području između Tise i rečice Galacke, u blizini Novog Bečeja, ova mrtvaja površine oko 1000 hektara je tokom najvećeg dela godine ispunjena vodom.

Međutim, ono što je izdvaja kao svojevrsni prirodni fenomen jeste tip zemljišta na kome je formirana. Zahvaljujući slatini, ova bara u većem delu godine predstavlja zapravo slano jezero i to jedno od poslednjih ovog tipa u Evropi, a jedino u Srbiji. Kao takvo, Slano Kopovo predstavlja stanište za neuobičajene vrste ptica za naše podneblje, zbog čega se nalazi i na Ramsarskoj listi zaštićenih područja.

Raznovrsnost živog sveta nije jedini razlog „fenomenalnosti“ Slanog Kopova. Naime, tokom toplih i sušnih letnjih meseci, kada voda ispari, na dnu ovog plitkog basena dolazi do kristalizacije soli, usled čega ono postaje ispucalo i prekriveno beličastim slojem debljine i do nekoliko centimetara. Ovakav prizor neodoljivo podseća na prepoznatljive pejzaže iz kamenitih pustinja Severne Amerike, a upotpunjuje ga i oskudna žbunasta vegetacija, tipična za zaslanjena zemljišta. A sve to nalazi se na samo 5 kilometara od Novog Bečeja.

Usled klimatskih promena, ali i intenzivne poljoprivredne proizvodnje u ovom kraju, hidrografski režim područja na kome se nalazi Specijalni rezervat prirode Slano Kopovo je narušen i preti mu nestajanje. U cilju očuvanja ovog specifičnog staništa, na snazi su čak tri stepena zaštite užeg i šireg područja Slanog Kopova.

Da bi se u potpunosti doživeo neobičan ambijent ovog prirodnog rezervata i shvatila njegova jedinstvenost, lokalitet je najbolje posetiti tokom toplih i sušnih letnjih meseci.