Sava Vladislavić Raguzinski | Poreklo naziva ulica

Sava Vladislavić Raguzinski (1669 - 1738) bio je srpski i ruski plemić, trgovac i diplomata, dobrotvor i mecena, naposletku i savetnik ruskog cara Petra Velikog, a samim tim jedan od najuticajnijih ljudi Evrope na prelazu 17. i 18. veka.

Ličnost o kojoj se neobično malo zna, iako je de facto jedan od najznačajnijih Srba u istoriji, rođen je u Hercegovini, u okolini Gacka. Gravitirajući Dubrovniku (Raguzi) i Mletačkoj republici školovao se za trgovca i vremenom postao veoma uspešan u tome.

Kroz trgovački zanat razvio je i zavidne pregovaračke veštine koje će ga u budućnosti učiniti i velikim diplomatom. Raspolažući važnim geostrateškim informacijama u cilju uspešne trgovine, Sava Vladislavić se povezao sa ruskim diplomatama i svoja dragocena saznanja ustupao za pravo slobodne trgovine u Rusiji. Tako je stvorena veza koja će se ispostaviti kao istorijska, ne samo na ličnom planu Save Raguzinskog, već i između Rusije i Srbije.

Naime, srpsko-ruske veze su se u srednjem veku zasnivale uglavnom na verskoj osnovi, između monaha dva pravoslavna naroda. Postavši „ruski čovek“, Sava je vremenom dogurao do vrlo visokog položaja na ruskom dvoru – do mesta prvog savetnika cara Petra Velikog. Moćnom ruskom caru je skrenuo pažnju na probleme porobljene bratske države na Balkanu, nakon čega je počelo prvo ozbiljnije interesovanje moćne imperije za srpsko pitanje. Osim po pravoslavnoj liniji, vešt diplomata Sava Vladislavić je ruskog cara pridobio idejom o srpsko-ruskom savezništvu u vekovnoj težnji Rusije da izađe na topla mora.

Pomoć ruskog cara porobljenom srpskom narodu zatočenom u dva velika carstva (Turskom i Habzburškom) u narednim godinama bila je i praktična i politička – od novca, preko knjiga, slanja prosvetitelja i otvaranja škola, do podrške u borbi za ostvarenje konstitutivnih prava u kojima su živeli.

Grof Sava Vladislavić bio je ključna figura i u postizanju sporazuma u razgraničenju dva najveća carstva tog doba – ruskog i kineskog. U njegovom prisustvu potpisan je mir između Rusije i Turske 1711. godine.

Zanimljiva i moglo bi se reći sudbonosna anegdota vezuje se za ime Save Vladislavića, koji je trgujući u Carigradu jednom prilikom na pijaci roblja otkupio dva dečaka afričkog porekla i poklonio ih ruskom caru. Crnci su u to vreme Rusima bili sasvim nepoznata pojava, ali za razliku od zemalja koje su aktivno kolonizovale Afriku, u Rusiji tamnoputi ljudi nisu bili robovi. Evidentno drugačiji od belih Rusa, bili su posmatrani sa čuđenjem, ali ne i nipodaštavanjem. Dečaci su odgajani na dvoru, a jedan od njih – Hanibal, ženidbom je čak postao i ruski plemić. Daleki potomci njegove plemićke loze navodno su veliki pesnik Aleksandar Sergejevič Puškin, kao i slavni general Bele armije Petar Nikolajevič Vrangel.

Za grofa Savu se vezuje još jedno veliko ime – italijanski kompozitor Antonio Vivaldi, kome je Sava svojim uticajem omogućio da zablista na venecijanskoj muzičkoj sceni, a ovaj njemu u znak zahvalnosti posvetio operu „Istina u iskušenju“.

Ni danas nije potpuno jasno zbog čega je ovako interesantna ličnost na marginama istorijskih udžbenika, ne samo u Srbiji, već i u Rusiji.

Ipak, da njegov lik i delo nisu u potpunosti prepušteni zaboravu svedoče spomenici u Sremskim Karlovcima i Herceg Novom, odnosno ulice koje nose ime Save Vladislavića u gradovima Srbije.