Petar Križanić | Poreklo naziva ulica

Petar „Pjer“ Križanić (1890 - 1962) bio je jugoslovenski slikar i grafičar, ponajviše upamćen kao jedan od začetnika novinske i satirične karikature na ovim prostorima.

Rođen je u Glini (Hrvatska), u mešovitom braku majke Srpkinje i oca Hrvata. Iako su mešoviti brakovi u Baniji vekovima bili uobičajena pojava, Petrovo detinjstvo proteklo je u svojevrsnom nadmetanju među familijom da li će dete biti odgajano po srpsko-pravoslavnim ili hrvatsko-katoličkim običajima. Ovo će, veruje se, presudno uticati i da u kasnijem radu srpsko-hrvatski odnosi budu česta tema Pjerovih karikatura.

Ostavši bez majke još kao odojče, brigu o njemu preuzela je baka. Iako spoznajući neobičan crtački dar svog unuka već u ranom detinjstvu, u ruralnoj sredini nije bilo previše razumevanja za ovakve dečije veštine, te je Petar nakon osnovne škole poslat najpre u Petrinju, a potom i u Zagreb na školovanje i razvijanje svog talenta.

Sa svojih 18 godina objavljuje svoje prve karikature u jednom zagrebačkom satiričnom časopisu, a stasavajući pod uticajem francuske literature, već tada osmišljava i svoje umetničko ime – Pjer, po kome će biti poznat do kraja života.

Kao dete Srpkinje i Hrvata, Petar Križanić nije imao dilemu u pogledu političkih stavova. Zajednička država južnih Slovena bila je tih godina ideal većine mladih ljudi, kojima je pripadao i Pjer. Smatrajući karikaturu vidom političke i društvene borbe, doprinosio je ovom cilju na svoj način, često potpadajući pod cenzuru i represiju austrougarskih vlasti.

Za razliku od većine svojih saboraca koji su početkom Prvog svetskog rata pohapšeni i odvedeni u logore, Petar Križanić je u ratu mobilisan, a isti je proveo na italijanskom frontu, kao austrougarski vojnik zadužen za uređivanje humorističko-propagandnih novina.

Po osnivanju Kraljevine SHS, četiri godine proveo je na mestu urednika zagrebačkog časopisa, da bi se 1922. godine konačno preselio u Beograd i prešao u „Politiku“, najugledniji dnevni list u državi, za koji je stvorio verovatno svoje najpoznatije karikature.

Oštra, ali uglavnom odmerena kritika sistema, kroz satirične prikaze aktuelnih dnevno-političkih dešavanja, spoljnopolitičkih pitanja i događaja iz javnog života Kraljevine, postali su zaštitni znak Pjera Križanića i „Politike“, čije su karikatura na račun fašističke Italije u više navrata bile uzrok diplomatskih skandala.

Petar Križanić, pored karikatura, bavio se i pisanjem eseja, ilustracijom knjiga, pa čak i fresko-slikarstvom (sa Urošem Predićem oslikao je ikonostas crkve manastira Grgeteg na Fruškoj Gori). Takođe, bio je i suosnivač „Ošišanog ježa“ - legendarnog humorističkog magazina obe Jugoslavije.

U gradu u kome je proveo i najveći deo svog života je i preminuo 1962. godine, a sahranjen je na Novom groblju.

Simbolično, u znak sećanja na „oca“ novinske karikature na ovim prostorima, ime Pjera Križanića danas nose ulice u Beogradu, Kragujevcu i Sokobanji.