Umetnost Homolja zove se “Saksofonijada”

Raskošnu paletu narodnih melodija na saksofonu, svake godine donosi jedinstvena manifestacija u žagubičkom selu Suvi Do. Nastala je kao vid poštovanja lika i dela vrhunskog saksofoniste Jovana Stanojevića, rođenog Suvodolca, koji je ovaj egzotični instrument uveo u narodnu pesmu. Manifestacija se zove “Homoljska saksofonijada” i tradicionalno se održava u oktobru.

Tokom stvaralačkog veka Stanojević je kroz autorske kompozicije prenosio lepote svog Homolja po Srbiji i regionu. Sada, najmlađa manifestacija u opštini - “Saksofonijada” okuplja mnogo uglednih muzičara i afirmiše mlade talente narodne muzike na saksofonu.

Šta se sve čuje na manifestaciji

“Saksofonijada” se održava kraj Suvodolskog vrela i počinje u podne. Manifestacija je podeljena po oblastima: takmičenje juniora, seniora i revijalni svirači. Takmičenje saksofonista za obe kategorije (seniora i juniora) podrazumeva dva zadatka za takmičare: moraju odsvirati jednu kompoziciju Jovana Stanojevića, a drugu po slobodnom izboru, i sve to u okviru 10 minuta za obe kompozicije. Ista je minutaža i za revijalne izvođače, koji sviraju popularne kompozicije zasnovane na folklornoj tradiciji svoje zemlje ili naroda, zasebno od takmičarskog dela.

Takmičare ocenjuje petočlani žiri sastavljen od eminentnih muzičkih pedagoga i vrsnih muzičara, koje imenuje organizator. Obavezan član žirija je Periša Stanojević - sin Jovana Stanojevića Suvodolca, a inače profesor klarineta i saksofona u muzičkoj školi u Požarevcu. Na osnovu ocena žirija, tri najbolja takmičara iz svake kategorije dobijaju diplome i medalje.

Svake godine učesnici daju ogroman doprinos očuvanju ove manifestacije, a veliko je interesovanje i posetilaca koji besplatno uživaju u različtim muzičkim ostvarenjima.

Prva “Saksofonijada” održana je 2015. godine, a organizatori i dalje rade na njenom razvoju i omasovljenju.

Jedini problem je manjak takmičara. Organizatori moraju da im se prilagodjavaju tokom sezone svadbi, veseljia i koncerata, pa je jedina šansa da učestvuju na maneifestaciji ako se održava sredinom nedelje. Otud je termin održavanja “Saksofonijade” uglavnom prva sreda u oktobru.

Jovan Stanojević Suvodolac - pionir narodne muzike na saksofonu

Saksofon se uglavnom posmatra u kontekstu džez ili pop muzike. Međutim, prvobitna ideja njegovog izumitelja Adolfa Saksa (Adolphe Sax, 1814-1896) bila je da saksofon stekne značajnu ulogu u klasičnoj muzici. Ovaj Belgijanac zamislio ga je kao spoj limenog i drvenog duvačkog instrumenta, posrednika u boji zvuka između duvača i gudača u simfonijskom orkestru. Kompozitori su cenili njegove zvukovne mogućnosti, a kritika i publika ga vrlo dobro prihvatili, te se pojavio u mnogim orkestarskim delima (operama, simfonijskim pesmama, koncertima).

Ipak, saksofon se nikada nije ustalio kao instrument u orkestralnim partiturama. Sumnja u njegovu autentičnost je možda največi razlog tome i može se reći da je žrtva kreativnosti vlastitog tvorca. Zbog sličnosti sa drugim duvačkim instrumentima - klarinetom, fagotom ili oboom, smatrali su ga njihovom pristojnom zamenom.

Ipak, saksofon je brzo dobio zasluženo mesto u umetničkoj muzici, pa danas gotovo na svakoj akademiji širom sveta postoje katedre ovog instrumenta. Osim džeza, gde je ostavio neizbrisiv trag, saksofon je našao mesto u popu i roku i tu ostao u širokoj upotrebi. Interesantno je da se sve više koristi u narodnoj muzici, naročito u vlaškoj narodnoj pesmi i sviranju kola, te u narodnim orkestrima.

Možda se saksofon nikada ne bi odomaćio i postao neizbežan u državnom i u komercijalnim orkestrima za najskuplja veselja da nije bilo Jove Stanojevića Suvodolca (1927-1997).

Počeci njegove muzičke karijere se vezuju za frulu i klarinet, zahvaljujući ocu koji ga je naučio da ih svira. Tako je bilo do njegovog prvog susreta sa saksofonistom u hotelu u Jagodini.

Ljubav na prvi pogled

Stanojević je do prvog saksofona došao u Beogradu, gde je u muzičkoj prodavnici, zbog neverice prodavca, morao da ostavi mnogo novca kako bi instrument konačno uzeo u ruke. Odmah je ispred prodavnice zasvirao narodno kolo i njegova kupovina instrumenta se pretvorila u mini koncert za prolaznike.

Čuveni harmonikaš i kompozitor Vitomir Vita Životić, ostaće upamćen po tome što je uveo saksofon u orkestar i za prvog saksofonistu izabrao upravo Jovu Stanojevića Suvodolca.

Jovina kola odišu tradicijom i kulturom istočne Srbije. Davao im je nazive mesta iz rodnog kraja - “Žagubičanka”, “Suvodolka”, “Nova Homoljka”, “Jovanovo”, “Perišno”, “Ribarka”, “Lazničanka”, “Krepoljinka”.

Sarađivao je sa najvećim imenima tadašnje estrade i ostavio nesumnjiv pečat u razvoju narodne muzike. Uvevši saksofon u ovaj žanr, svirao je srpska i vlaška kola. Ostaće upamćeno da je prodavao ploče u tiražu većem od 100.000 primeraka u tadašnjoj Jugoslaviji, a njegovi audiozapisi i danas se čuvaju u arhivi Radio Beograda.

Kako doći u dom “Saksofonijade”

Selo Suvi Do se nalazi na 5 km od Žagubice. Glavni saobraćajni koridor je regionalni put Požarevac – Petrovac – Žagubica - Bor.  Skretanje za Suvi Do, s regionalnog puta Petrovac -  Žagubica nalazi se na kilometar od centra Žagubice, prema Krepoljinu. Od skretanja do Suvog Dola su 4 km.

Homolje je jedinstvena geografska oblast na istoku Srbije, koja skriva neistražene prašume, tajanstvene pećine, mistična vrela, raskošne vodopade i jezera, retke životinjske i biljne vrste. Oblast je idealna za vožnju bicikla, planinarenje, pešačenje, kupanje, razgledanje ptica, ribolov, lov na divljač, gljivarenje, ali i branje lekovitog bilja.

Šta još obići u Homolju

U Homolju ima ukupno 17 naselja, a Žagubica je administrativni centar opštine. Nijedan kraj u Srbiji nema toliko zaštićenih prirodnih područja koliko ih ima Homolje.

Vrelo Mlave je turistička atrakcija Homolja. Nalazi se u samoj Žagubici, ispod severnih obronaka planine Beljanice, i predstavlja malo jezero odakle izvire reka Mlava. Homoljska Potajnica ili u narodu poznata kao “Stojanje” mistična je pukotina u steni prečnika od 20 do 25cm, i povremeno iz nje u nejednakim intervalima izbija voda iz otvora nepravilnog oblika.

Krupajsko Vrelo prirodni je hidrološki spomenik fantastične boje i mistične lepote. Vinatovača najveća prašuma Homoljskih planina, sa bukvama starim i preko 350 godina, šuma Trest koja podseća na džunglu, kao i prašuma Falještana. Ravništarka pećina, Hajdučka pećina, Pogana i Mijucića pećina, su takođe čuda prirode ovog kraja. Vodopad rečice Sige je turistička atrakcija, kao i Hajdučki kladenac.