Muzej „21. oktobar“ u Kragujevcu | Muzeji Srbije

Muzej „21. oktobar“ nalazi se u Kragujevcu i deo je memorijalnog parka koji čuva sećanje na jedno od najvećih stradanja u Srbiji tokom Drugog svetskog rata.

Muzejska postavka sačinjena je od dokumenata koji svedoče o žrtvama, ali i umetničkog prikaza tragedije koja se dogodila na ovom mestu 1941. godine, ne ostavljajući nikoga ravnodušnim ni danas.

Masovno streljanje đaka i profesora koje se dogodilo u Kragujevcu 21. oktobra 1941. godine predstavlja jedan od najvećih zločina nemačke vojske nad civilnim stanovništvom u Srbiji. Prema raspoloživim podacima muzeja, tog dana streljane su 2.264 osobe, a svirepu egzekuciju preživela je samo 31 osoba, koja je potom svedočila o ovom stradanju. Streljani su Srbi, Jevreji, Romi, muslimani, Makedonci, Slovenci i drugi. Uglavnom muškarci, uzrasta od 12 do 65 godina.

Prostor na kome je izvršeno streljanje pretvoren je 1953. godine u memorijalni park u kome se nalazi 30 masovnih humki. Na ulazu u memorijalni park 1976. godine podignut je Muzej „21. oktobar“ sa ciljem prikupljanja, obrađivanja, čuvanja i prezentovanja dokumentacije o streljanju i žrtvama.

Autentična zgrada muzeja (bez prozora) i sama nosi simboliku, a isprepletana je simbolima krvi, grobnica i bezizlazne situacije pred kojom su se našli tadašnji zatočenici. Do sada je spomenicima umetnički obeleženo 10 humki, a među njima je i Spomenik streljanim đacima i profesorima, danas najpoznatiji simbol Kragujevca i spomen parka Šumarice.

Nova postavka nastala je 2003. godine, kako bi se prilagodila savremenim tokovima, ali podjednako verno dočarala nemilosrdni događaj. Posebno potresan deo postavke su lični predmeti, fotografije, dokumenta, ali i poruke civilnih žrtava koje su dobile poslednju priliku da pozdrave najmilije samo nekoliko minuta pre smrti.

Na donjem nivou, u galerijskom delu stalno je izložen ciklus od 27 slika „Kragujevac 1941“, koje je čuveni slikar Petar Lubarda poklonio ovoj ustanovi. Na gornjem nivou je multimedijalna postavka „Kragujevačka tragedija 1941“. Deo postavke su i školske klupe iz ratnog perioda, prenete iz Prve kragujevačke gimnazije.

Među umetničkim skulpturama koje čine stalnu postavku, izdvaja se „Kragujevački oktobar“. To je jedinstvena instalacija koja se sastoji od dve različite celine. Jedna je sačinjena od originalnog nemačkog oružja i šlemova, a predstavlja naoružane, depersonalizovane vojnike sa mitraljeskim cevima uperenim ka drugoj grupi - izrešetanim žrtvama. Upečatljiv je i bronzani friz „Majka“ koji predstavlja tužnu povorku žena obavijenih u crno.

Muzej „21. oktobar“ danas je jedna od najznačajnijih turističkih atrakcija grada Kragujevca i otvoren je za posetioce tokom čitave godine, a radno vreme se usklađuje prema zahtevima turističke sezone. Cena ulaznice za organizovane posete je 150 dinara i obuhvata stručno vođenje kroz postavku uz panoramsko razgledanje čitavog kompleksa iz autobusa, prilagođeno uzrastu posetilaca, dok je cena individualnih poseta 100 dinara po osobi.

Više informacija možete pronaći na zvaničnoj internet stranici Muzeja „21. oktobar”.