Knjaz Nikola I Petrović Njegoš | Poreklo naziva ulica

Nikola I Petrović Njegoš (1841 - 1921) bio je suvereni vladar crnogorske države punih 58 godina, knjaz, a potom i kralj Crne Gore, za čijeg je mandata ova doživela svoj najveći uspon u istoriji, ali i potpuni slom.

Kao potomak dinastije Petrović Njegoš rođen je u Njegušima, podno Lovćena, ali je veći deo detinjstva i mladosti proveo na školovanju u Trstu i Parizu.

Silom prilika, na vlast je došao sa nepunih 19 godina, nakon ubistva strica - knjaza Danila I Petrovića (koji nije imao muško potomstvo) i na tronu proveo gotovo šest decenija.

Odeven u narodnu nošnju tokom čitave svoje vladavine, predstavljao je potpunu suprotnost uglađenom establišmentu Evrope i sveta.

U braku sa Milenom Vukotić, sa kojom je bio veren još kao dečak, izrodio je čak dvanaestoro dece čijom je ženidbom i udajom za evropske plemkinje i plemiće uspostavio rodbinske veze sa gotovo svim važnijim dvorovima tog vremena, postavši glavni „tast Evrope“.

Jedna od takvih veza uspostavljena je i sa srpskom (tada izbegličkom) dinastijom Karađorđević, udajom najstarije kćerke princeze Zorke za Petra I, budućeg kralja Srbije.

Knjaz Nikola vladao je u duhu sredine i vremena u kome je živeo, despotski i samovoljno, zbog čega nije bio naročito omiljen u narodu, stekavši čak i veliki broj otvorenih neprijatelja. Ipak, za vreme njegove vlade, Crna Gora doživela je de facto neke od najvećih uspona u istoriji svoje državnosti – sticanje nezavisnosti i međunarodno priznanje 1878. godine, formiranje narodne skupštine, modernizaciju društva, razvoj infrastrukture i sveukupni civilizacijski napredak u odnosu na ranija vremena.

Na spoljnopolitičkom planu, knjaz Nikola nikada nije dovodio u pitanje srpsko poreklo crnogorskog naroda. Ideja o svojevrsnoj obnovi srpskog carstva, odnosno konačnom ujedinjenju Srba i svih južnih Slovena, bila mu je veoma bliska. Zamišljajući Crnu Goru kao budući bastion i stub nove države, sebe je video na njenom tronu, kao ujedinitelja Srpstva.

Ipak, majski prevrat i dolazak (rodbinske) dinastije Karađorđevića na vlast u Srbiji, dovešće do svojevrsnog sukoba interesa u familiji, jer su sada obe dinastije polagale pravo na isti (budući) presto. Ipak, u teškim godinama balkanskih ratova, bratske države nastupale su zajedno, oslobodivši se zajednički vekovnog turskog jarma, uz proširenje granica svojih kraljevstava.

Prvi svetski rat doneo je strahovita iskušenja za obe države. Dok se srpska vojska i njeno rukovodstvo u nezabeleženom egzodusu povlačilo preko Albanije, odbijajući da položi oružje pred austrougarskim okupatorom, crnogorska vojska pravila joj je odstupnicu (Mojkovačka bitka) i uspešno zadržavala neprijatelja. Ali ubrzo potom, pred naletom nesrazmerno jače sile, Crna Gora je konačno bila primorana da kapitulira.

Nemogavši da prihvati poraz i kapitulaciju, ponosni kralj je, u januaru 1916. godine, napustio Crnu Goru i izbegao u Italiju, ispostaviće se zauvek.

Naredne dve godine, Nikola I Petrović Njegoš biće još samo formalno kralj Crne Gore. Naime, po probijanju solunskog fronta i potonjem oslobođenju Srbije, a zatim i Crne Gore, nastale su sasvim nove političke okolnosti. U odsustvu svog kralja, koji je od svojih neprijatelja neretko proglašavan i izdajnikom, veliki deo Crnogoraca opredelio se za prirodno ujedinjenje sa bratskom i pobedničkom Srbijom, ali sa Karađorđevićima na čelu.

Kralj Nikola Petrović zbačen je sa vlasti, uz zabranu povratka u zemlju. Odlukom (u novije vreme često osporavane) Podgoričke skupštine, Crna Gora postala je deo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

U egzilu je kralj Nikola i umro, gde je i sahranjen, da bi njegovi posmrtni ostaci bili preneti u Crnu Goru tek 1989. godine, gde i danas počivaju, u dvorskoj crkvi na Cetinju.

Ime kralja Nikole I Petrovića danas nosi i nekolicina ulica u gradovima Srbije i Crne Gore.